ИРН AP19679911 "Күрделі гидрогенді кен орындарын игеру кезінде уранды сілтілеу тиімділігін арттыру"
Жоба өзектілігі
Кен орнының күрделі тау-кен геологиялық жағдайларына байланысты уранның жер қойнауынан алынуы оңай алынатын шөгінділер үшін 10-15 г/л сілтілеу ерітінділерінің қышқылдығы кезінде шамамен 50%, ал қиын алынатын уран үшін 20-25 г/л қышқылдықта 80% құрайды. Мұның бәрі, сайып келгенде, өнімді ерітіндідегі уранның азаюына, күкірт қышқылын тұтынудың жоғарылауына және кен орнының қызмет ету мерзімінің ұлғаюына әкеледі.
Сілтілеу процесін күшейтудің әртүрлі әдістері бар, оларды пайдалану қосымша күрделі, пайдалану шығындарын қажет етеді және қолданудағы технологиялық қиындықтармен ерекшеленеді.
Жұмыс идеясы арнайы инжекторды қолдана отырып, ауадан оттегімен шаймалау ерітіндісін шоғырландыру арқылы өнімді ерітіндідегі уранның құрамын арттыру болып табылады.
Жоба мақсаты
Сілтілеу ерітіндісін оттегімен шоғырландыру арқылы күрделі гидрогендік кен орындарын игеру кезінде уранды сілтілеу тиімділігін арттыру
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер
Күтілетін нәтижелер:
2023 жылы: кен орнының геологиялық ерекшеліктерін зерделеу, кен орнындағы шаймалау көрсеткіштерінің тарихи деректерін талдау, кен сынамасын алу және уран құрамын талдау, зертханалық жұмыстарды жүргізу әдістемесін дайындау, стенд қондырғысын дайындау және сынау жоспарлануда. КОКСОН ұсынған басылымда 1 мақаланы жариялау және халықаралық көрмеге немесе конференцияға қатысу, қысқаша ақпарат.
2024 жылы: зертханалық зерттеулер негізінде: шаймалау ерітіндісіндегі оттегінің концентрациясы берілетін ерітіндінің жылдамдығы мен көлеміне; ерітіндідегі оттегінің максималды концентрациясына жету уақытына; шаймалау ерітіндісі тасымалдау қашықтығынан арнайы инжектор арқылы өткеннен кейін оттегі концентрациясының өзгеруіне тәуелділіктер алынады. Жобаның ғылыми бағыты бойынша Web of Science базасында импакт-фактор бойынша 2 (бірінші), 2 (екінші) және (немесе) 3 (үшінші) квартильге кіретін және (немесе) Scopus базасында citescore бойынша кемінде 50 процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымдарда 1 мақаланы және (немесе) шолуларды жариялау (елу). Халықаралық көрмеге немесе конференцияға қатысу. Аралық есеп
2025 жылы: кен орнынан алынған кен сынамаларындағы Зертханалық жұмыстардың нәтижесінде: сілтілеу ерітіндісіндегі реагенттің құрамының сілтілеу ерітіндісінің оттегімен шоғырлану дәрежесіне; сілтілеу ерітіндісіндегі оттегінің уран, екі-үш валенттік темір және өнімді ерітіндідегі тотығу-тотықсыздану потенциалының құрамындағы концентрациясына әсеріне тәуелділіктер алынады. Бұл технологияны өндірістік жағдайларда қолдану әдістемесі әзірленетін болады. Жобаның ғылыми бағыты бойынша Web of Science базасында импакт-фактор бойынша 2 (бірінші), 2 (екінші) және (немесе) 3 (үшінші) квартильге кіретін және (немесе) Scopus базасында citescore бойынша кемінде 50 процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымдарда 2 мақала және (немесе) шолулар жариялау (елу). Халықаралық көрмеге немесе конференцияға қатысу. Қорытынды есеп.
Қол жеткізілген нәтижелер:
2023 жылға:
Зерттеу объектісінің геологиялық ерекшеліктері зерттелді. Негізгі материалдар таңдалды. Негізгі материалдың бір бөлігі ұсақталды, уранның орташа мөлшері 0,035% және 0,04% болды.
Кеннің химиялық құрамына талдау жүргізілді, қалған химиялық элементтермен салыстырғанда калий, кальций және темірдің басым мөлшері анықталды.
Шаймалау көрсеткіштерінің тарихи деректері жиналды және талданды.
Зертханалық жұмыстарды жүргізу әдістемесі әзірленді және зертханалық стендтік қондырғы жасалды.
КОКСОН ұсынған Қазақстанның Тау-Кен журналында 1 мақала жарияланды.
"International Mining and Resources Conference"халықаралық көрмесіне қатысты.
Жұмыс нәтижелері бойынша қысқаша мәліметтер дайындалды.
Web of Science базасында импакт-фактор бойынша 3 (үшінші) квартильге кіретін және Геотехнология бағыты бойынша Scopus - 71 (жетпіс бір) базасында citescore бойынша процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымның Mining of Mineral Deposits журналында 1 мақала жарияланды.
Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөні, идентификаторлары (Scopus Author ID, Researcher ID, ORCID, бар болса) және сәйкес профильдерге сілтемелер
Абен Ерболат: https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57193536276
https://www.webofscience.com/wos/author/record/2353786
https://orcid.org/0000-0001-8537-229X
Юсупов Халидилла:
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57218896421
https://www.webofscience.com/wos/author/record/2059589
https://orcid.org/0000-0002-7682-5207
Ахметканов Далелхан:
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=AuthorProfile&authorId=57212550146&zone=
https://www.webofscience.com/wos/author/record/3101052
https://orcid.org/0000-0003-4824-7240
Елжанов Ербол:
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=58111818500
https://orcid.org/0000-0001-9138-7033
Елузах Мухтар:
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=AuthorProfile&authorId=57196083578&zone=
https://www.webofscience.com/wos/author/record/2743468
https://orcid.org/0000-0001-6865-0817
Жарияланымдар тізімі
- Е.Х. Абен, Д.К. Ахметканов, М. Елузах, Е.А. Елжанов. Сілтілеу ерітіндісінің оттегімен тотығу технологиясын зерттеу. Горный журнал Казахстан. №10, 2023, с. 13-18, ISSN: 2227–4766, https://minmag.kz/ru/2023/11/03/%e2%84%9610-2023/