Тау - кен ісі кафедрасы

Тарихы

«Тау-кен ісі» кафедрасының тарихы 1934 жылы Алматыда Қазақ тау-кен металлургия институтының ашылуымен тығыз байланысты, онда геологиялық барлау мамандары мен гидрогеологтар даярланды. Келесі жылы кен орындарын пайдалану мамандығы, ал 1936 жылы түсті металдар металлургиясы мамандығы ашылды.

Институттың алғашқы директоры болып Ә.Бүркітбаев тағайындалды, ол сол кездегі көптеген дарынды оқытушыларды институтқа шақырды. Институт Ұлы Отан соғысы кезінде дамудың жаңа кезеңін алды. ҚазТКМИ мен Алматыға көшірілген Мәскеу Түсті металдар институтының қосылуы болды. Әрине, институтта үлкен құрылымдық өзгерістер болды, жаңа кафедралар мен мамандықтар ашылды. Сондай-ақ, КСРО-ның терең тылында, атап айтқанда, қара, түсті және сирек металдардың бай ресурстарына ие Қазақстанда пайдалы қазбаларды өндірудің маңызы артты.

Соғыс жылдарында институт сегіз мамандық бойынша дайындалған 512 инженерді шығарды.

50 - жылдардың аяғында, өзінің жиырма бес жылдығында ҚазТКМИ ірі оқу және ғылыми орталық болды. Мұнда 12 жетекші мамандық - геологиялық барлау, тау-кен, металлургия және құрылыс ісі бойынша инженерлер даярланды.

Күндізгі бөлім студенттерінің саны 1800 адамнан асты. Институттың 30 кафедрасында 160 профессор мен оқытушы жұмыс істеді, оның ішінде екі академик және алты профессор - ғылым докторлары.

1960 жылы ҚазТКМИ Қазақ политехникалық институты болып қайта құрылды. Институт қызметінің басымдығы инженер - геологтарды, кеншілер мен металлургтерді шығару болып қала берді.

Білім беру үдерісімен қатар институтта профессор-оқытушылар құрамы арасында да, студенттер арасында да үнемі ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізілді.

Ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүргізуге тау-кен кәсіпорындарымен шаруашылық келісімшарт жасалды. Институттың профессорлық-оқытушылық құрамының негізгі бөлігі осы жұмыстарды жүргізуге тартылды. Жұмыстарды, әдетте, ең тәжірибелі, беделді ғалымдар басқарды.

Институт еліміздің көп жүздеген кәсіпорындар байланысты. Қазақстан Ғылым Академиясының ғалымдарымен және тау-кен ісі институтымен бірлесіп өндірістің проблемалық мәселелері шешілді. Бірлескен жұмыстардың қорытындысы Қазақстанның пайдалы қазбалар кен орындарын игерудің жаңа әдістері, тау-кен өндіру кәсіпорындарында жаңа технологияларды енгізу және т. б. болды.

Беделді ғалымдардың болуы ҚазПТИ-да аспирантура арқылы жас ғылыми қызметкерлерді кеңінен даярлауға мүмкіндік берді.

ҚазПТИ-дің ғылыми-педагогикалық қызметкерлері көптеген монографиялардың, авторлық куәліктердің, брошюралардың, мақалалардың, оқу құралдарының авторлары болды.

Студенттік ғылым да дамыды. Тәжірибелі оқытушылардың жетекшілігімен олар әртүрлі практикалық және теориялық мәселелерді шешіп, ғылыми ойлау дағдыларын дамытты. Ең белсенді студенттер әртүрлі студенттік ғылыми-техникалық конференцияларға қатысты.

1994 жылы Қазақстан Республикасы Министрлер Кеңесінің шешімімен ҚазПТИ-дің білім беру саласына сіңірген зор еңбегі үшін Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ Ұлттық Техникалық Университеті болып қайта құрылды.

2015 жылы ҚазҰТУ-дың Қазақстан Британ университетімен бірігуі орын алды.

1935 жылы "Тау-кен ісі" кафедрасы ашылған күннен бастап кафедраның атауы бірнеше рет өзгерді, даярланған арнаулы мамандардың саны да көбейді. Пайдалы қазбаларды өндіру кафедрасының бірінші меңгерушісі профессор Г. В. Ключанский тау-кен ісі саласындағы елімізге белгілі ғалым болды. 1947 жылы көмір кен орындарын әзірлеушілердің технолог-мамандарын оқытуды бастады. Сонымен, 1961 жылы кафедра «Пайдалы қазбалар кен орындарын игерудің технологиясы және кешенді механикаландыру» деп аталды. 1964 жылға дейін кафедраны А. С. Попов басқарды, ал 1964 жылдан 1980 жылға дейін кафедраны ҚазКСР ҒА академигі, техника ғылымдарының докторы, профессор Ө.А. Байқоңыров басқарды.

1988 жылы ТРМ кафедрасы екіге бөлінді. ПИ кенорындарын әзірлеуші-мамандар «Ашық тау-кен жұмыстары» кафедрасында ашық тәсілмен дайындала бастады. 2016 жылға дейін кафедраны техника ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі Б.Р. Рақышев басқарды.

2016 жылы «Ашық тау-кен жұмыстары», «Пайдалы қазбаларды жерасты өңдеу» және «Тау-кен жыныстарын жарылыспен қирату және шахта құрылысы» кафедралары бірыңғай «Тау-кен ісі» кафедрасына заңды түрде біріктірілді. Осылайша, 1936 жылдан бастап кеншілер кафедрасының тарихы Кеңестік кезеңнің көрнекті ғалымдарымен тығыз байланысты. Қайта ұйымдастырылған "Тау-кен ісі" кафедрасын басқарған т. ғ. к. Қ.Б. Рысбековтың алдында дайындықтың аралас бағыттарының бакалаврларын, магистрлерін, PhD докторларын даярлайтын бұрынғы ұқсас кафедралар арасындағы ажырағысыз байланыстарды нығайту, оқу процесін жетілдіру және минералдық шикізат нарығында бәсекелестіктің артуы кезінде қазіргі заманғы қарқынды дамып келе жатқан экономиканың талаптарына жауап беретін білікті кадрлар шығару міндеттері қойылды.

Институт сияқты кафедра да түрлі елдердің жоғары оқу орындарымен тығыз халықаралық байланыста. Тығыз шығармашылық халықаралық байланыстардың нәтижесі институттың профессорлық–оқытушылық құрамының халықаралық ғылыми конференцияларға, симпозиумдарға, конгрестерге кеңінен қатысуы, шетелге тағылымдамаға шығуы болып табылады.

Кафедра сонымен қатар бакалаврларды, магистранттарды және докторанттарды дайындау үшін оқу процесінде қолданылатын лицензиялық бағдарламалық қамтамасыз етумен, Аспаптармен, жабдықтармен, техника мен технологиялардың қолданыстағы макеттерімен жабдықталған оқу-зертханалық базаға ие. Ескірген жабдықтарды университет есебінен және демеушілер тау-кен кәсіпорындары есебінен жаңарту тұрақты жүргізілуде.

2020-2021 оқу жылынан бастап конкурстық негізде кафедра меңгерушісі болып тех. ғылым докторы, профессор Молдабаев С. К. тағайындалды.

Мақсаттары мен міндеттері

«Тау-кен ісі» кафедрасы бакалаврларды, магистранттарды және PhD докторанттарын үш білім беру траекториясы бойынша дайындайды: «Шахта және жерасты құрылысы», «Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өңдеу» және «Пайдалы қазбалар кен орындарын жерасты өңдеу». Көптеген жылдар бойы қалыптасқан дәстүрлер мен жинақталған тәжірибе Қазақстанның тау-кен өндіру өнеркәсібі үшін сұранысқа ие мамандарды даярлауға мүмкіндік береді.

Кафедра міндеттері:

• «Тау-кен инженериясы» білім беру бағдарламалары бойынша бакалаврлар, магистранттар мен PhD докторанттарын дайындаудың тұжырымдамалық негіздерін әзірлеу;
• Оқу процесіне заманауи білім беру технологиялары мен әдістемелерін енгізу негізінде ББ жетілдіру.
• Пәндердің негізгі әдістемелік материалдарын әзірлеу және оларды ҚазҰТЗУ порталында орналастыру;
• Оқытушылар үшін әдістемелік семинарларды ұйымдастыру және оқыту сапасын талдау (оқыту технологиясы, әдістемелік талаптар, Көрнекі құралдар, бағдарламалық ақпараттық кешендерді, оқытудың мультимедиялық құралдарын пайдалану және т. б.).);
• Білім беру бағдарламасының қажеттілігін ескере отырып, оқу процесін ғылыммен және өндіріспен интеграциялауға көмек көрсету;
• Жұмыс берушілердің қажеттіліктерін, түлектердің алған білім сапасына қанағаттануын бақылау және талдау;
• Мамандықты одан әрі дамыту перспективасы мәселелерін қарастыру;
•  ББ оқу-әдістемелік қамтамасыз етуді жүйелі жетілдіру;
• Республиканың тау - кен кәсіпорындары мен ғылыми-зерттеу институттарында білім алушылардың практикалық дайындығын кеңейту;
• Кафедрада ғылыми зерттеулер үшін мақсатты жағдай жасау;
• ПОҚ мен білім алушыларды бастамашыл, мемлекеттік бюджет және шаруашылық келісімшарт ҒЗЖ-ға тарту.
• Кафедраның жетекші ПОҚ ғылыми мектебін қалыптастыру.

Миссия және стратегия

Тау-кен ісі саласында еңбек нарығында сұранысқа ие, кеніштерді цифрландыруға және Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытуға бағытталған, жеткілікті әлеуметтік-жеке, ұйымдастырушылық-басқарушылық, кәсіптік, арнайы техникалық білімі бар және елдің тау-кен өндіру саласының өнеркәсіптік кәсіпорындары мен ұйымдарында жұмыс істеу үшін функционалдық міндеттерді жүзеге асыруға қабілетті мемлекеттік бағдарламаларды орындауға арналған жаңа буынның бәсекеге қабілетті, жоғары білікті кадрларын даярлау.

Кафедраның қызметі Қ.и. Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ-дың стратегиялық даму жоспары, алға қойған мақсаттары мен міндеттеріне, миссияларына сәйкес ұйымдастырылған және оларды жүзеге асыруға бағытталған.

mining@satbayev.university