Маркшейдерлік іс және геодезия кафедрасы

Кафедра "Геокеңістіктік цифрлық инженерия" (Геодезия); "Жерге орналастыру және кадастр", "Маркшейдерлік іс" білім беру бағдарламалары бойынша бакалавриат, "Геокеңістіктік цифрлық инженерия", "Жерге орналастыру" және "Маркшейдерлік іс" білім беру бағдарламалары бойынша магистратура және "123-Геодезия" білім беру бағдарламасы тобы бойынша (БББ) "Геокеңістіктік цифрлық инженерия" саласындағы докторанттарды оқытуды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, кафедрада ағылшын тілінде оқытатын топтар бар, бұл студенттердің мүмкіндіктерін кеңейтуге және шетелдік талапкерлерді тартуға ықпал етеді.

Кафедраның білім беру саласындағы мақсаттары мен міндеттері:

* негізгі және қосымша инженерлік - техникалық білім беру бағдарламалары бойынша оқу процесін ұйымдастыру;

* ҚР еңбек нарығында сұранысқа ие мамандардың кәсіби және мәдени құзыреттерін қалыптастыру;      

* іргелі білімді геодезия, картография және маркшейдерлік іс және жерге орналастыру, кадастр саласындағы қолданбалы әзірлемелерге трансформациялау;

* оқу қызметіне инновациялық білім беру технологияларын енгізу.

* заманауи үздіксіз кәсіптік білім беру жүйесін жетілдіру мәселелері бойынша қазақстандық және шетелдік жоғары оқу орындарымен, халықаралық қоғамдастықтармен ынтымақтастықты одан әрі кеңейту.

  Кафедра өз жұмысының даму перспективаларын университеттің 2022-2026 жылдарға арналған стратегиясымен байланыстырады.

  Кафедра жұмысын дамытудың негізгі міндеттері:

-материалдық базаны нығайту және заманауи оқу, ғылыми-өндірістік зертханалар құру, яғни қазіргі заманғы аспаптарды жеткілікті мөлшерде сатып алу және зертханаларды жарақтандыру;

- оқу процесінде үш тілде оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету бойынша жұмыс;

- жақын және алыс шетелдердің жоғары оқу орындары мен кәсіпорындарында "Геодезия және картография", "Маркшейдерлік іс" "жерге орналастыру және кадастр" мамандықтары бойынша кафедраның профессор-оқытушылар құрамының (ПОҚ) біліктілігін арттыру;

-профессор-оқытушылар құрамының (ПОҚ) және студенттердің корпоративтік мәдениет деңгейін арттыру;

-кафедраның студенттері мен профессорлық-оқытушылық құрамы (ПОҚ) арқылы халықаралық деңгейде ғылыми және педагогикалық байланыстарды кеңейту;

- оқу және өндірістік практикаларды қаржыландыруды ұлғайту.

Кафедра тарихы

           Геодезия кафедрасы 1934 жылдың қыркүйек айында құрылып, кафедра меңгерушісі болып доцент Н.С. Старков тағайындалды. 1936 жылы Қазақ тау-кен металлургиясы институтының (1980 жылдан бері Қазақ политехникалық институты) кафедрасын меңгеруге профессор П.К. Соболевскидің оқушысы доцент П.А. Рыжов шақырылды. 1937 жылы кафедра  «Маркшейдерлік іс және геодезия» деген атауға ауыстырылды.

            Қазақстанда тау-кен өнеркәсібінің қарқынды дамуына байланысты, республика көлемінде тау-кен саласының инженерлік кадрларға мұқтаждық туа бастады, осыған сәйкес  П.А. Рыжовтың танытқан бастамасымен 1938 ж. ҚПИ тау-кен инженер-маркшейдерін дайындай бастады. 0901 - «Маркшейдерлік  іс» мамандығының бірінші студенттері ретінде Шрубко С.А., Ибраев Т.И., Шкурин В.Н., Тихонов А., Темиргалиев У.Т., Рахманова М.Ф., Маковецкий А., Янина Е.Ф., Маслов А., Безлатный Ф., Хаирова С.Ш. атауға болады.

Ұлы Отан соғысы кезінде кафедрада Қазақстанда маркшейдерлік мектебінің негізін құраған белгілі ресей ғалымы КСРО АҒ кор. мүшесі,  профессор Н.Г.Келль (жоғарғы геодезия, фотограммметрия), профессор А.С.Хренов (геодезия), профессор Н.С.Осташенко-Кудрявцев (маркшейдер-геодезиялық жабдықтар)  сабақ берді. 

            1943 жылы КСРО ауыр өнеркәсібінің халық комиссарының бұйрығы бойында профессор П.А.Рыжов Москваның тау-кен  институтының «Маркшейдерлік іс және геодезия» кафедрасына меңгеруші болып ауыстырылды, ал кафедра кейін 2 дербес  «Маркшейдерлік іс» және «Геодезия» болып бөлінді.  

             Доцент Л.А.Шрубко 1949-1960 жж. «Маркшейдерлік іс» кафедрасының меңгерушісі болды. «Геодезия» кафедрасының меңгеруші қызметін атқарғандар: (1943-1957 жж.) доцент Г.Д. Лухтанов, (1957-1971 жж.) доцент Е.П.Мастицкий, (1972-1983 жж.) доцент С.А.Шрубко С.А., (1983-2004 жж.) доцент Б.М.Жарқымбаев., (2004-20014жж.) профессор Ж.Д.Байгурин, (2014-2016 жж) доцент О.А.Сарыбаев. 

             1988 жылдың қаңтар айында Қазақ ПТИ ғылыми кеңесінің шешімі бойынша «Маркшейдерлік іс» және «Геодезия» кафедралары бірікті де, «Маркшейдерлік іс және Геодезия» кафедра меңгерушісі болып доцент Б.М. Жарқымбаев тағайындалды; кафедра біріккенге дейін 1960-1998 жж. аралығында кафедра меңгерушісі жұмысын профессор А.Ж. Машанов атқарды. 

              Кафедра мемлекетіміздің халық шаруашылығына шамамен 1500-дей тау-кен инженер-маркшейдер мамандарын дайындады.  Түлектердің ішінде ҚазСР түсті металлургия министрінің орынбасары болып Л.М. Катков, Л.А. Парамонов, тау-кен бірлестінің бас директоры және директорлары болып М.Т. Седов, А. Мәуленқұлов, К.И. Итимгенов, Д.Е. Қакенов, А. Дәуренбеков, А.И. Баяндаров; ірі тау-кен мекемелерінің бас маркшейдерлері болып М.И. Легай, Т.Т. Ибраев, О.С. Исаченко, А.П. Яшкина, А.М. Литвинов, Т. Дәулетбаев, К.А. Амералин, Е.А. Сапақов және көптеген басқалары жұмыс істеді.  

                Профессор П.А.Рыжов жоғарғы классификациялы мамандарды дайындау мақсатында, 1939 жылы ҚазММИ іргесінде алғашқы болып аспирантураны ашты. Кафедраның және институттың алғашқы аспиранттары болып А.Ж. Машанов, А.К. Каюпов, К.Ф. Ермолаев болды.  Одан әрі кафедра түлектері (аспиранттар мен инженерлер) көрнекті ғалымдар болды: ҚР ҰҒА академиктері Ж.С. Ержановпен А.К. Каюпов, ҚР ҰҒА корр.-мүшелері А.Ж. Машановпен Ж.М. Қаңлыбаев, ғылым докторларымен профессор атағын алғандар Н.П. Ерофеев (Краснояркс қ.), С.П. Кудряшев (Кривой Рог қ.), В.Н. Попов (Москва қ.), Р.П. Оқатов (Қарағанды қ.), Г.Г. Поклад (Новосибирск қ.), М.Б. Нурпеисова, Т.К. Қалыбеков, А. Құрманқожаев (Алматы қ.), Т.Т. Ипалаков (Өскемен қ.), Е.А. Сапақов (Жезқазған қ.) және т.б.

Сондай-ақ көптеген кафедра түлектері мемлекетіміздің көптеген жоғарғы оқу орындарында және Алматы, Қарағанды, Семей, Кентау, Жезқазған, Лениногорск, Магадан және т.б. ұстаз болып жұмыс жасап жатыр.

           Кафедра инженер-маркшейдерлерді даярлауда тек қажетті теориялық білімін қорын арттыру ғана емес, ол білімді практикалық жұмыста, өз бетімен күрделі инженерлік мәселелері талдай білуге, еліміздің техникалық саясатын дұрыс түсінуге және тиіс ұйымдастырушылық дағдылары арттыруды көздейді.

Халықаралық ынтымақтастық

Халықаралық ынтымақтастық біздің кафедраның геодезия және маркшейдерлік іс саласындағы білім беруде көшбасшы ретінде қалыптасуында шешуші рөл атқарады.

2022 жылы "Master Programme in Eco-Mining and Innovative Natural Resources Management" тақырыбында ERASMUS EMINREM халықаралық жобасы жеңіп алынды, оған әртүрлі елдерден 22 серіктес қатысады. Satbayev University тарапынан жоба жетекшісі Э.О.Орынбасарова, ал жоба үйлестірушісі К. Б. Рысбеков (грант иегері "Житомир политехникасы" мемлекеттік университеті) болып табылады. Бұл маңызды жетістік біздің ғылыми зерттеулерді дамытуға ұмтылуымыздың шешуші сәті болды, сонымен қатар бүкіл әлемдегі жетекші оқу орындарымен білім мен тәжірибе алмасудың бірегей мүмкіндіктерін ұсынды. https://eminrem.ztu.edu.ua/contacts/

 Erasmus жобасы кафедра студенттері мен оқытушыларына халықаралық тәжірибе алмасуға, оқытуға және ғылыми зерттеулерге қатысуға бірегей мүмкіндіктер береді. Жоба сонымен қатар тау-кен инженериясы саласындағы озық тәжірибелер мен әдіснамалармен алмасу платформасын құра отырып, әртүрлі елдердің жоғары оқу орындары мен институттары арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға бағытталған.

Erasmus жобасы аясында кафедра оқытушысы, қауымдастырылған профессор Тоқтаров А.А. академиялық ұтқырлық шеңберінде Dumlupinar университетіне (Кутахья, Түркия) барды. Erasmus жобасы арқылы алынған тәжірибе мен білім оқу процесіне және ғылыми зерттеулерге маңызды үлес болып, білім беру мекемесінің қосымша дамуына ықпал етеді. Бұл сонымен қатар студенттерге олардың кәсіби және жеке өсуін дамыту арқылы жаңа мүмкіндіктер ашады және кафедраның ғылыми және білім беру жетістіктерінің әлемдік аренасындағы позициясын нығайтады.

Сондай-ақ, біздің даму стратегиямыздың шеңберінде біз Чехия техникалық университетімен ынтымақтастық туралы шарт жасасқанымызды мақтанышпен айта аламыз. Бұл маңызды қадам «Геокеңістіктік цифрлық инженерия» (Геодезия) студенттері үшін жаңа мүмкіндіктер ашып қана қоймайды, сонымен қатар біздің кафедраның білім беру ортасын байытады.

Біздің магистранттар Чехия техникалық университетінде тағылымдамадан өтудің бірегей мүмкіндігіне ие болды, бұл олардың кәсіби тәжірибесін едәуір кеңейтіп және геодезия саласындағы білімдерін тереңдетуге мүмкіндік берді. Бұл құнды тәжірибе олардың біліміне үлес қосып қана қоймай, біздің салада озық технологиялар мен әдістермен алмасуға ықпал етеді.

Академиялық ұтқырлық бағдарламасына белсенді қатысу студенттерімізге Польша, Оңтүстік Корея, Венгрия, Түркия оқу орындарына оқуға баруға мүмкіндік береді, онда олар өз білімдерін кеңейтіп қана қоймай, сонымен қатар халықаралық білім беру бойынша көптеген жобаларға белсенді қатысады.

Біздің халықаралық бастамаларымыз студенттер үшін жаңа көкжиектерді ашып қана қоймайды, сонымен қатар озық зерттеу және оқу тәжірибелерімен алмасуға ықпал ете отырып, шетелдегі жетекші университеттермен байланыстарымызды нығайтады.

2023 жылғы 11-13 желтоқсан аралығында «Маркшейдерлік іс және геодезия» кафедрасының меңгерушісі Эльмира Орынбасарова және оқытушы Алпысбай Маруа Лондонда өткен «34th Geological Remote Sensing Group Annual Conference & AGM»-ге қатысты.

Сонымен қатар, кафедра меңгерушісі Э.О.Орынбасарова 2023 жылы Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы аясында Үндістан төрағалық ететін жас авторлар конференциясына қатысу үшін Үндістанның Бенгалуру қаласына жіберілгенін атап өткен жөн. Бұл қадам университет пен кафедраны халықаралық деңгейде ұсынуға деген ұмтылысымызды көрсетеді.

Білім беру ортасын одан әрі байыту және академиялық тәжірибемен алмасу мақсатында кафедра үнемі дәріс оқуға танымал шетелдік профессорларды шақырады. Біздің құрметті лекторларымыздың қатарында құрметті ғалымдар: Дай Хуаян, Вильгельм Стеллинг, Евгений Левин, Peng Suping және Роман Шульцтер бар. Бұл дәрістер бірегей білім мен тәжірибе беріп қана қоймайды, сонымен қатар кафедрадағы академиялық жағдайды байытуға ықпал етеді.

Білім беру үдерісін дамыту және студенттерімізді қазіргі әлемнің сын-тегеуріндеріне дайындау мақсатында халықаралық серіктестіктерімізді белсенді дамытуды жалғастырамыз.

MSGeodesy@satbayev.university

https://www.instagram.com/mdig.su