AP08956439 «Құрғақ климаттық аймақтар үшін жаңа биополимерлік ылғал сорбенттерін пайдалана отырып, суды үнемдейтін инновациялық технологияларды әзірлеу»

Өзектілігі

Жоба авторлары табиғи гельдер мен толтырғыштар негізінде ылғалды жинақтап, ұзақ уақыт сақтауға, оны біртіндеп өсімдіктерге беруге мүмкіндік беретін полимерлі композиттерді алу әдістерін әзірлеуді ұсынады. Синтетикалық және табиғи полимерлер ретінде полиэтиленеимин, агар-агар, хитозан және т.б, ал табиғи силикат толтырғыш ретінде бентонит сазы қолданылатын болады. Топырақтың су және физикалық қасиеттерін жақсарту тұқымның өнгіштігін арттырады, өсімдіктердің даму қарқындылығын арттырады, олардың ылғал тапшылығына және құрғақшылыққа төзімділігін арттырады, шығымдылықтың жоғарылауына әкеледі және топырақтың құнарлы бөлігінің шайылып кетуіне жол бермейді және ылғалдың топырақтың терең қабаттарына енуі. Осылайша, суперабсорбенттер өсімдіктерді күтуге байланысты шығындарды азайтады, өсіп келе жатқан дақылдардың өмір сүруін арттырады, сонымен қатар өсімдіктерді олардың жақсы өсуі мен дамуын ынталандыратын әртүрлі қоспалармен қамтамасыз етеді..

Жобаның мақсаты

Құрғақ климаттық аймақтардағы топырақтарды құрылымдау үшін суды сақтайтын қасиеттері бар биоүйлесімді синтетикалық және табиғи полимерлер негізінде жаңа жоғары ісінетін желілік полимер-силикат композиттерін жасау.

Жобаның күтілетін нәтижелері

1) Қажетті қасиеттері бар жаңа полимерлі композиттерді жасау үшін негізгі құрылыс блоктары анықталады;

2) Жаңа ылғал сорбенттерін синтездеу үшін оңтайлы жағдайлар анықталады;

3) ДПО және физикалық және механикалық қасиеттері жақсартылған полимерсиликатты композиттер құрылатын болады;

4) Жаңа полимерлік материалдардың құрамы мен құрылымы белгіленеді;

5) Жаңа полимерлі материалдардың ісіну шегі анықталады;

6) Жаңа полимерлі материалдардың ұзақ уақыт бойы суды сақтау әрекетінің тұрақтылығы қайталап қолданғанда анықталады.;

7) Лабораториялық жағдайда топырақта ылғалдың жиналуына полимерлі жүйелердің әсері анықталады. 

Қол жеткізілген нәтижелер:

Табиғи және синтетикалық гельдер мен толтырғыштар негізіндегі жаңа полимерлі композиттер алынды. Синтетикалық және табиғи полимерлер ретінде поликарбон қышқылдары, агар-агар, хитозан, ал табиғи силикат толтырғыш ретінде бентонит сазы қолданылды. Алынған суперабсорбенттер өсімдіктерді күтуге кететін шығындарды азайтады, өсіп келе жатқан дақылдардың тіршілігін арттырады және өсімдіктерді әр түрлі қоспалармен қамтамасыз етеді деп күтілуде.

Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөндері және олардың идентификаторлары

1. Искакова Тыныштык Кадыровна - Ғылыми қызметкер
2. Жунусбекова Назым  Маратовна - Бас ғылыми қызметкер
3. Чинибаева Нуржан Сарсенбаевна - жетекші ғылыми қызметкер
4. Кусаинова Гульсара Касымхановна - Кіші ғылыми қызметкер
5. Худайбергенов Нурлан Сакенулы - инженер

Басылымдар тізімі:

1. Патент на полезную модель № 6319. Композиционный гель с ионообменными свойствами / Жунусбекова Н.М., Искакова Т.К., Чинибаева Н.С., Кусаинова Г.К., Худайбергенов Н.С.; опубл. 13.08.2021, Бюл. №32.
2. Искакова Т.К., Чинибаева Н.С., Кусаинова Г.К., Худайбергенов Н.С. Получение сорбционного материала для извлечения ионов металлов из водных растворов // Мат. научн. конф. «Тонкий органический синтез-2021», 3 сентября 2021 года, Алматы. -С. 30-31.
3. Zhunusbekova Nazym, Iskakova Tynyshtyk, Chinibayeva Nurzhan, Kussainova Gulsara. Promising biopolymermetal complexes in biomimetic applications//6th Int. Conf. on Advances in Functional Materials.  Jeju, South Korea.- 15-17 Feb 2021. Р. 536.
4. Zhunusbekova Nazym, Iskakova Tynyshtyk, Chinibayeva Nurzhan, Kussainova Gulsara, Kudaibergenov Nurlan. Creation and properties of polimer-silicate composite materials  //6th Int. Conf. on Advances in Functional Materials.  Jeju, South Korea.- 15-17 Feb 2021. - Р. 540.
5. Худайбергенов Н.С., Сартбаева К.М., Искакова Т.К. Научный руководитель – к.х.н., доцент Н.М. Жунусбекова. Синтез и исследование физико-химических свойств полимер-силикатных композитов // Химия и химическая технология в XXI веке. Мат. XXII Междун. научн.-практ. конф. студентов и молодых ученых имени Л.П. Кулёва и Н.М. Кижнера, посвящ. посвященной 125-летию со дня основания Томского политехнического университета- Томск, 2021. – Т. 2 - С. 277-278.
6. Искакова Т.К., Жунусбекова Н.М., Чинибаева Н.С. Изучение сорбционной способности полимерсиликатных материалов // Химический журнал Казахстана. – 2021 г. (публикация в №3).
7. Кусаинова Г.К., Искакова Т.К., Чинибаева Н.С., Худайбергенов Н.С. Получение и модификация взаимопроникающих сеток на основе природных полимеров и производных акриловой кислоты // Известия ВУЗов. Серия химия и химическая  технология. – 2021.
8. Жунусбекова Н.М., Искакова Т.К., Чинибаева Н.С., Кусаинова Г.К., Худайбергенов Н.С. Исследование особенностей взаимодействия полимер-металлических комплексов трехмерной структуры в зависимости от различных факторов внешней среды для выявления активных центров// Вестник КазНИТУ. – 2021 г.