Нургужин Марат Рахмалиевич
Техникалық ғылымдар докторы
Профессор
Автоматика және ақпараттық технологиялар институты
Электроника, телекоммуникациялар және ғарыштық технологиялар кафедрасы
Email: m.nurgozhin@satbayev.unicersity
Кәсіби өмірбаяны
Марат Нургужин — Қазақстанның мемлекеттік қайраткері және ғалым. 1957 жылы Ақмола облысында дүниеге келген. Н. Бауман атындағы Мәскеу жоғары техникалық училищесін бітіріп, техника ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесіне ие.
Әр жылдары Нургужин Қарағанды политехникалық институтында ассистенттен декан және проректорға дейінгі жолды өтіп, ғылыми қызметпен айналысты. Сондай-ақ, Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің бірінші проректоры болды.
2016-2019 жылдары Қазақстан Республикасының қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі вице-министрі қызметін атқарды, ал 2019 жылдың сәуірінен бастап сандық даму, қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі вице-министрі болды. Қазіргі уақытта ол елдің ғарыштық саласын дамытуға жетекшілік ететін Ұлттық ғарыштық зерттеулер және технологиялар орталығын басқарады.
1980-1996 жылдары - кіші, аға ғылыми қызметкер, ҚарПТИ. Ассистент, аға оқытушы, доцент, профессор, ақпараттық технологиялар факультетінің деканы, ҚарПТИ оқу ісі жөніндегі проректоры;
1996-2004 жылдары - Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің бірінші проректоры;
2004-2006 жылдары - Білім және ғылым министрлігінің білімді инспекциялау және ақпараттандыру департаментінің директоры, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру департаментінің директоры, білімді дамыту стратегиясы және халықаралық ынтымақтастық департаментінің директоры, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің аппарат жетекшісі;
2006-2007 жылдары - Х. Жубанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университетінің ректоры. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру департаментінің директоры. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Аэроғарыш комитетінің төрағасы;
2007-2008 жылдары - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің кеңесшісі. "Самғау" ұлттық ғылыми-технологиялық холдингінің басқарма төрағасының орынбасары;
2008-2016 жылдары - "Қазақстан Ғарыш Сапары" ұлттық компаниясының бірінші вице-президенті. "Қазақстан Ғарыш Сапары" ұлттық компаниясының президентінің міндетін атқарушы;
2016-2019 жылдары - Қазақстан Республикасының Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі вице-министрі.
2019 жылдың сәуір айынан бастап - сандық даму, қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі вице-министрі.
2020-2024 жылдары – "Ұлттық ғарыштық зерттеулер және технологиялар орталығы" АҚ басқарма төрағасы.
2024 жылдың маусымынан бастап - "Ұлттық ғарыштық зерттеулер және технологиялар орталығы" АҚ-ның ғылыми жетекшісі.
Басқа лауазымдары: 2006 жылдың қарашасынан бастап "Ғылым қоры" АҚ директорлар кеңесінің мүшесі, төрағасы; 2007 жылдың қыркүйегінен бастап "Kazsatnet" АҚ директорлар кеңесінің төрағасы; 2007-2008 жылдары "Ұлттық ақпараттық технологиялар" АҚ директорлар кеңесінің төрағасы.
Білімі
1980 жылы Н.Э. Бауман атындағы Мәскеу жоғары техникалық училищесін "инженер-механик" мамандығы бойынша бітірген; 1982-1985 жылдары МВТУ-да аспирантураны тәмамдаған. Техника ғылымдарының докторы, диссертациясының тақырыбы "Крандық металл құрылымдарының өміршеңдігін болжаудың ғылыми-әдістемелік негіздерін әзірлеу", профессор, Қазақстан Республикасының ИА академигі (2004).
Ғылыми жобалар
Марат Нургужин Қазақстанда ғарыштық зерттеулер және технологиялармен байланысты ғылыми жобалармен белсенді айналысады. Негізгі жұмыс Ұлттық ғарыштық зерттеулер және технологиялар орталығы (НЦКИТ) аясында жүргізілуде. Оның жетекшілігімен табиғи және техногендік қатерлерді ғарыштық технологиялар арқылы бақылау жобалары жүзеге асырылуда, олардың ішінде рельеф пен гидрометеорологиялық мәліметтерді цифрлық модельдеу, апаттық шақыру жүйесін құру, құрғақшылықты алдын ала ескерту және биоқауіпсіздік карталарын жасау сияқты жобалар бар. Сондай-ақ, KazSciSat сияқты наноспутниктерді ғылыми зерттеулер мен мониторинг жүргізу мақсатында жасау және жетілдірумен орталық белсенді айналысады.
Сонымен қатар, жобалар Жер қыртысының жоғарғы қабаттарын бақылау және ғарыштық технологияларды апаттарды болжау мен мұнай кен орындарын іздеу үшін пайдалану жұмыстарын қамтиды. Елеулі жетістіктердің бірі - ғарыштық қоқыстар мен спутниктерді бақылауға арналған бағдарламалық кешенді әзірлеу, бұл ұлттық байланыс спутниктеріне қауіп-қатерді азайтуға мүмкіндік береді.
Ғылыми жобаларға қатысу
Ғылыми-техникалық бағдарлама ИРН №BR109019/0221 (ДСП) 2021-2023 жылдарға арналған РБП 008 "Ғарыштық қызмет және ақпараттық қауіпсіздік саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер" шеңберінде (тапсырыс беруші – Қазақстан Республикасы МЦРИАП Аэроғарыш комитеті) "Ақпараттық, коммуникациялық және ғарыштық технологиялар" басымдығы бойынша – бас ғылыми қызметкер.
Ғылыми-техникалық бағдарлама ИРН №BR203002/0223 (ДСП) 2023-2025 жылдарға арналған РБП 008 "Ғарыштық қызмет және ақпараттық қауіпсіздік саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер" шеңберінде (тапсырыс беруші – Қазақстан Республикасы МЦРИАП Аэроғарыш комитеті) "Ақпараттық, коммуникациялық және ғарыштық технологиялар" басымдығы бойынша – бағдарламаның ғылыми жетекшісі.
Ғылыми-техникалық бағдарлама ИРН №BR249008/0224 (ДСП) 2024-2026 жылдарға арналған (тапсырыс беруші – Қазақстан Республикасы БҒМ Ғылым комитеті) "Алдыңғы қатарлы өндіріс, цифрлық және ғарыштық технологиялар" басымдығы бойынша – бағдарламаның ғылыми жетекшісі.
Ғылыми-техникалық жоба ИРН №АР196117/0222 2023-2025 жылдарға арналған гранттық қаржыландыру шеңберінде (тапсырыс беруші – Қазақстан Республикасы БҒМ Ғылым комитеті) "Ақпараттық, коммуникациялық және ғарыштық технологиялар" басымдығы бойынша – ғылыми кеңесші.
Жарияланымдар
Ғылыми-технологиялық мақсаттағы ғарыштық жүйені құру туралы, БҰҰ-ның Ғарыштық кеңістікті бейбіт мақсатта пайдалану жөніндегі ғылыми-техникалық кішікомитеті отырысы, Вена, 21-28 ақпан, 2019, 3 том. Қазақстанның ғарыштық өнеркәсібі туралы, Еуразиялық аэроғарыш конференциясы, Шілде, 2019, Мәскеу (MAKS-2019), 7 том. Ғылыми-технологиялық мақсаттағы ғарыштық жүйені пайдаланудың тиімділігі туралы, Азия-Тынық мұхит өңірінің Ғарыш агенттіктері форумы-26, Нагоя, Жапония, 1-3 желтоқсан, 2019, 5 том. Технологиялық әсерлердің қалдық кернеулер мен деформацияларға әсерін компьютерлік модельдеу (каз), Азия-Тынық мұхит өңірінің Ғарыш агенттіктері форумы-26, Нагоя, Жапония, 1-3 желтоқсан, 2019, 5 том. Дәнекерленген металл құрылымдарының өміршеңдігін есептеудің негіздері, ҚазҰТУ хабаршысы, №6, 2020, б.350-357. Қазақстандағы ғарыштық ғылымның дамуы, АЭжБУ 45-жылдығына арналған XI Халықаралық ғылыми-техникалық конференциясы «Энергетика, инфокоммуникациялық технологиялар және жоғары білім», 12 том. Қазақстандағы астрономиялық зерттеулер жинағы (жалпы редакциямен), «Қазақстанның ғарыштық зерттеулері» сериясы. – 2020. – Т.12. – Алматы, Жантаев Ж.Ш., Бибосинов А.Ж., жауапты редактор Омаров Ч.Т., 377 том. Ғарыштық ғылым және қазіргі заманның сын-қатерлері, Ақпараттық телекоммуникациялық желілер, №1 (169-170), 2021, 2 том. Жүйелер мен кешендерді модельдеу, Қарағанды техникалық университеті. – Қарағанды: ҚарТУ баспасы, 2021, 290 том. Алюминий-литий қорытпасы: түрлері, қасиеттері, қолдану және өндіру технологиялары, Минералдық шикізатты кешенді пайдалану, №4 (323), 2022, 5-14 б., DOI: 10.31643/2022/6445.34. Сызаттар түріндегі ақаулары бар типтік дәнекерленген қосылыстардың беріктігін зерттеу, Қазақстанның өнеркәсібі, №1 (113), 2021, б.82-85. Зымыран отындарының термодинамикалық және энергетикалық сипаттамаларын есептеу әдісі туралы, ҚР ҰҚК Шекара қызметі академиясының ғылыми еңбектері, 2022, №3, б.48-57 (ДСП). Препрег технологиясының ғылыми-техникалық негіздері. Шолу, ҚР ҰҚК Шекара қызметі академиясының ғылыми еңбектері, 2022, №3, б.58-68 (ДСП). Аэрокосмостық мақсаттағы препрегтерді алудың негізгі технологиялық операцияларын оңтайландыру, ҚР ҰҚК Шекара қызметі академиясының ғылыми еңбектері, 2022, №4 (58), б.108-116. Қатты зымыран отынының ішкі баллистикалық сипаттамаларын есептеу әдісі туралы, ҚР ҰҚК Шекара қызметі академиясының ғылыми еңбектері, 2022, №4 (58), б.98-107. Қатты зымыран қозғалтқышының құрамдық қатты отынның прототипін жағу тұрақсыздығын анықтайтын факторларды зерттеу және қозғалтқыш жұмысын тұрақтандыру жолдарын анықтау, ҚР ҰҚК Шекара қызметі академиясының ғылыми еңбектері, 2023, №1 (58), б.167-174. Жұлдыз тәрізді арнамен қатты қоспалы отын зарядының жану есебін жүргізу әдісі туралы, ҚР ҰҚК Шекара қызметі академиясының ғылыми еңбектері, 2023, №3 (62), б.146-155. Ғарыштық технологиялар және жасанды интеллект, Халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның жинағы «Жасанды интеллектінің автоматтандыру, басқару және ақпараттық технологияларда жетістіктері мен қолданылуы» 2-том, 2024 жыл, 25-26 сәуір, б.475-481. Энергетикалық J-интегралды анықтау үшін есептік тәуелділіктер, ҚазҰТБ, 2-том, 23-шығарылым, маусым 2024 ж., doi:10.58805/kazutb.v.2.23-337, б.400-409. Қысқы-көктемгі егіншілік алаңдарын анықтау үшін қашықтан зондтауға арналған индекстерді пайдалану, Sustainability, 2024, 16(17), 7548. НЦКИТ-тің қашықтықтан зондтау технологияларын қолдану саласындағы ғылыми қызметі туралы, Құрғақ және жартылай құрғақ орта үшін Жерді бақылау бойынша 5-ші Халықаралық симпозиум.МОНОГРАФИЯ
Дәнекерленген металл құрылымдарының өміршеңдік сипаттамаларын есептеудің негіздері, Қарағанды: ҚарТУ баспасы, 2021, 133 б.Патенттер
Пиритті көмірде анықтаудың нейтрон-физикалық тәсілі, Еуразиялық патент №046310. Өтінім беру күні: 2023 жылдың 5 шілдесі. Патент беру күні: 2024 жылдың 23 ақпаны. Күл мен шлак қалдықтарының меншікті радиоактивтілігін радиометриялық анықтау тәсілі, Еуразиялық патент №047897. Өтінім беру күні: 2023 жылдың 14 желтоқсан. Патент беру күні: 2024 жылдың 26 қыркүйек.| № | Мақаланың аты | Журнал аты | Бағыт | Жыл |
|---|