AP09058620 «Қазақмыс корпорациясы" ЖШС кен орны үшін кешенді геодинамикалық мониторинг деректері негізінде Web-ГАЖ әзірлеу»
Жобаның өзектілігі
Қазіргі уақытта әлемнің көптеген елдерінде бақылау мақсатында радиолокациялық деректерді белсенді қолдануда. Италияда, Англияда, Нидерландыда, АҚШ-та, Германияда, Жапонияда, Швейцарияда радиолокациялық деректерді талдау мен интерпретациялау әдістерінің прогрессивті дамуы мен модификациясы байқалады. Америка Құрама Штаттарында радарлық интерферометрия саласындағы өзгерістер Ұлттық аэронавтика және ғарыш әкімшілігінің (NASA), Еуропалық Одақта - ЕКА ғылыми жұмыстары аясында жүруде.Радиолокациялық деректерді белсенді пайдаланудың танымал мысалы ретінде 2003 жылы болған әйгілі жер сілкінісіне дейін және одан кейін жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижелерін келтіруге болады. Иранның Бам қаласында. Радиолокациялық мәліметтерді өңдеу нәтижесінде қала маңындағы аудандардағы жер бетіндегі елеулі өзгерістерді және тұрғын аудандардағы қирауды бағалау мүмкін болды.
Алайда, соңғы 4 жылдағы радиолокациялық деректерді жаппай пайдалану көпшілікке қол жетімді Sentinel-1 радиолокациялық деректерінің пайда болуымен мүмкін болды. «Жаңа Sentinel-1 жер серігінің деректерін пайдалану мүмкіндіктері» атты мақалада Sentinel-1 радиолокациялық деректерін өмірдің әртүрлі салаларында қолдану мысалдары келтірілген.
Англия ғалымдары Дэвид Ги, Эндрю Соутер және басқалар мұнай-газ және тау-кен кен орны үстіндегі жер бетіндегі деформацияларды бақылау бойынша бірқатар зерттеулер жүргізді, нәтижесінде бұл кен орындарындағы деформациялар анықталып, нәтижелер жердегі мәліметтермен салыстырылып, нәтиженің дәлдігі бағаланды. Қанағаттанарлық нәтиже алғаннан кейін, олар осы радарлы суреттер бақылау тапсырмаларын орындау үшін жарамды деген қорытындыға келді.
РСА деректерін Қазақстанның мұнай өндіруші салаларында жер бетінің жылжуын бақылау үшін қолдану тиімділігін «Қазақстан Республикасы Маңғыстау облысының мұнай кен орындарының бірінің мысалында жер бетінің жылжуын ғарыштық радиолокациялық бақылау» атты ғылыми мақаласы да растай алады
Бұл зерттеудің түбегейлі айырмашылығы WEB-ГИС көмегімен кешенді геодинамикалық мониторинг деректерін жинау мен сақтаудың интегралды жүйесін құру және оны өндіріс процесіне енгізу болады.
Жобаның негізгі мақсаты
Геодинамикалық процестерге кешенді мониторинг жүргізу және алынған деректерді Web GIS форматында енгізу арқылы тау-кен өндірісі кәсіпорнының өнеркәсіптік қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Күтілетін нәтижелер
Жобаның нәтижесінде келесі нәтижелер алынады:
Заманауи спутниктік технологияларды қолдана отырып кен орындарындағы геодинамикалық процестерді кешенді бақылау алгоритмі жасалады. Жиналған мәліметтерді өңдеу мен талдауға арналған ғылыми-әдістемелік нұсқаулар жасалды.
Алынған мәліметтер негізінде веб-географиялық ақпараттық жүйе жасалады. Әзірленген интерактивті жүйе орталықтандырылған деректер базасын құруға, өлшеу жұмыстарының сапасын басқаруға және тау-кен кәсіпорнының маркшейдерлік және геомеханикалық қызметтерінің жұмысын үйлестіруге мүмкіндік береді.
Веб-қосымшасы кен орындарын игеру кезіндегі ықтимал деформация процестерінің аудандарын тез анықтауға мүмкіндік береді, бұл жұмыс қауіпсіздігі деңгейінің жоғарылауына, құлаудың және басқа деформациялық процестердің салдарын жою құнын төмендетуге әкеледі.
Қол жеткізілген нәтижелер
Зерттеудің бірінші жылында алынған нәтижелер: - аспаптық бақылаулардың қолданыстағы жүйесін, тау-кен, геологиялық және тау-кен жағдайларын талдау; - тау-кен-геологиялық деректер бойынша потенциалды тұрақсыз аймақтарды анықтау; - GNSS өлшемдерінің нөлдік қатарын жүргізу; - мәліметтер қорының құрылымын әзірлеу; - суреттердің бірінші сериясын интерферометриялық өңдеу; - зерттелетін объектінің жер бетінің жылжу картасы. Алғаш рет нысан бойынша мыналар орындалды: 1958 жылдан бастап профильдік сызықтар бойынша жер бетінің шөгу тізімдеріне сәйкес эталондардың жоғалуын талдау, потенциалды тұрақсыз аймақтардың визуализациясы жасалды, карта. PS әдісін қолдану арқылы орташа ығысудың өзгеру қарқыны салынды, мәліметтер базасының құрылымы әзірленді.
Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөні және идентификаторлары
- Орынбасарова Эльмира Орынбасаровна - ғылыми жетекші
- Балтиева Аминям Абдулхамитовна - бас ғылыми қызметкер
- Ержанқызы Айнур - аға ғылыми қызметкер
- Камза Анжелика Таласовна - аға ғылыми қызметкер
- Гребби Стивен - бас ғылыми қызметкер
- Тогайбеков Ануар Жаныбекович - аға ғылыми қызметкер
- Съедина Светлана Андреевна - ғылыми қызметкер