AP09260842 «Қозғалатын поездардың поршеньдік әрекетінен болатын циркуляциялық ағындарды пайдалану негізінде Алматы метрополитенінде шаңды кетірудің инновациялық технологиясын зерттеу, әзірлеу және енгізу»
- Жобаның өзектілігі.
Кез-келген елдің ұлттық қауіпсіздігі бірқатар іргелі компоненттерді, соның ішінде технологиялық және әлеуметтік компоненттерді қамтиды. Метрополитен Алматы сияқты ірі мегаполистің ең маңызды және беделді визит карточкаларының бірі болып табылады. Метрополитеннің болуы қаланың және ол салынған елдің жоғары технологиялық деңгейін көрсетеді. Жолаушылар тасымалының жайлылығы мен қауіпсіздігі динамикалық өмір салты жағдайында қазіргі заманғы қала тұрғынының өмір сүру сапасын арттыру үшін айқын әлеуметтік әсерге ие. Метрополитенде нормативтік мәндерден аспайтын шаңы бар экологиялық ортаны құру үлкен маңызға ие. Метрополитендердегі шаңды ұстау мәселесі ТМД-ның барлық елдерінде және алыс шетелдерде тиімді жүргізілмейді. Зерттеу нәтижелері және Алматы Метрополитен станцияларында шаңды кетіру жөніндегі жұмыстардың нәтижелерін іс жүзінде іске асыру ТМД елдері мен Еуропа елдерінің метрополитендерінде талап етілуі мүмкін.
Біз бұл жобада шаң жинау және шаңды кетіру жүйесі бойынша инновациялық шешімдерді қолдануды ұсынамыз, олардың артықшылықтары келесідей:
- шаң тұту және тозаң жою жүйелері поездар қозғалысы кезеңінде тұрақты әрекет етеді, бұл ретте тозаң тұту қарқындылығы поездар қозғалысының жиілігі мен жолаушылар ағынына тура пропорционал;
- ұсынылған шаңды кетіру жүйесі шаңды ауа ағынын сүзгілер арқылы өткізуге қосымша электр энергиясын қажет етпейді, өйткені қозғалатын пойыздардан ауа ағынының айналымы энергиясы қолданылады;
- ұсынылған шаңды жинау жүйесі қымбат тұратын сүзгі материалдарының қосымша шығындарын талап етпейді және ұсталған шаңды кетіру үнемі кәрізге түседі;
- шаңды жинау және шаңды кетіру жүйелері қозғалмалы бөліктерден тұрмайды, яғни сенімділігімен ерекшеленеді.
Осылайша, ұсынылған шаңды кетіру және шаңды жинау жүйесі оны практикалық іске асыру үшін метрополитендегі ауа таратуды желілік модельдеуді қолдана отырып, ең заманауи деңгейде зерттеулер жүргізуді, метро жерасты құрылыстарының ішкі ауа микроклиматының параметрлерін анықтауды, лабиринтті сүзгілерді орнату орнында ағынның құрылымын анықтау үшін үш өлшемді модельдеуді және лабиринтті сүзгілер элементтерінің аэродинамикалық формасын анықтау үшін оңтайландыру параметрлік және морфологиялық модельдеуді қажет етеді.
- Жобаның негізгі мақсаты:
Метрополитеннің жерасты құрылыстарында тиімділігі жоғары лабиринтті сүзгілерді пайдалана отырып, шаңды кетірудің инновациялық технологиясын әзірлеу.
- Күтілетін нәтижелер
Осы жобаның негізгі нәтижесі тоннельдерде қозғалатын поездардың поршеньдік әрекеттерінен айналымдық ағындарды пайдалану негізінде Алматы қаласы метрополитенінің жерасты құрылыстарында тозаңданудың инновациялық технологиясын зерттеу, әзірлеу және енгізу болып табылады.
Күтілетін нәтижелер тұтастай алғанда мыналардан тұрады:
1. Жүргізілген заттай эксперименттер нәтижесінде Алматы қаласы метрополитенінің жер асты құрылыстарындағы ауаның санитариялық-гигиеналық параметрлері айқындалды.
2. Алматы қ. метрополитенінің тоннельдік желдету жүйесінде ауа таратудың желілік математикалық моделі әзірленді, ол поездардың поршеньдік әрекетін ескере отырып, тоннельдік желдетудің жұмыс режимдерін модельдеуге мүмкіндік береді.
3. Әзірленген желілік математикалық модель негізінде станцияның желдету сәтсіздіктері арқылы ауа тарату тәуелділігі алынды.
4. Желдету түйісулеріндегі ауа ағындарының жылдамдық өрістерінің құрылымының МЕТРО пойыздарының жылдамдығына тәуелділігі анықталды.
5. Тиімділігі жоғары Инновациялық лабиринтті шаң тұтқыш сүзгіштер элементтерінің ұтымды аэродинамикалық нысандары және оларды пайдалану технологиясы әзірленді.
Алынған нәтижелерді пайдалану метрополитеннің жер асты құрылыстарының ішкі ауа микроклиматының параметрлерін, лабиринтті сүзгілерді орнату орнындағы ағынның құрылымын анықтау үшін үш өлшемді модельдеуді және лабиринтті сүзгілер элементтерінің аэродинамикалық пішінін анықтау үшін оңтайландыру параметрлік және морфологиялық модельдеуді анықтауға мүмкіндік береді.
Қол жеткізілген нәтижелер:
Алматы метрополитенінің ауа ағынының параметрлері мен техникалық құжаттамалары бойынша тәжірибелік мәліметтер негізінде метрополитеннің жеке станциялары үшін қозғалатын пойыздардың поршеньдік әрекетінен ауа алмасуы мен ауаның таралуын зерттеу және оның туннельді желдетуге әсерін бағалау жүргізілді. Бұл кезеңнің жаңалығы пойыздардың поршеньдік әрекетін ескере отырып, Алматы метрополитенінің жұмыс сызығының ауаның таралуының математикалық моделін жасау болып табылады.
Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөні және идентификаторлары:
- Унаспеков Берикбай Акибаевич - ғылыми жетекші
- Иргибаев Тулеухан Иргибаевич - ғылыми қызметкер
- Бердали Мейірман Нуржанұлы - ғылыми қызметкер
- Куспангалиев Махамбет Болатович - ғылыми қызметкер
- Тазабеков Мурат Жунисович - инженер